Neler yeni
Kullanıcı:
Blog Manşetler

Edebiyat sözlüğü

MEŞTÜR
Divan edebiyatında dört cüzlü (yani 4 mefâ’ilün 4 müstef’ilün) ile yazılmış vezinleri ikişer cüze indirerek yazılmış şiirlerdir.
 
MONOGRAFİ
Bir kişi ya da bir konu ile ilgili özel bir görüşle yazılmış incelemeler. Ele alınan konu ya da kişiyi her yönüyle açıklamaya çalışır.
 
MUAMMA
Başta Esmâ’yı Hüsnâ (Allah’ın doksan dokuz güzel ismi) olmak üzere konusu insan ismi olan manzum bilmeceler. Kelime "gizli
virgul.gif
örtülü
virgul.gif
anlaşılması güç veya işaret remiz yoluyla söylenmiş söz" anlamlarına gelir. Muammalar lügazlardan farklıdır. Muammalar Allah’ın isimlerinden biri veya insan ismi için düzenlenirken lügazlar her şey hakkında düzenlenirler. Yalnız muammaların bazen lügaz
virgul.gif
hatta âşık edebiyatında bir çeşit bilmece (âşkı -muamma) karşılığı olarak da kullanıldığı görülür. Muamma alanında en çok eser veren şairimiz Emri (Edirneli Emrullah Çelebi) olmuştur. Muammanın düzenlenmesinde ebced hesabı kullanılır. Örnek:

Bende yok sab-ü sükun sende vefadan zerre
İki yoktan ne çıkar fikr edelim bir kerre

Nâbi
 
MUAŞŞER
Onar mısralık bendlerle kurulan musammatlar. Divan edebiyatı nazım şeklidir.
 
MUCEM
Arap alfabesindeki noktalı harfler. Alfabetik olarak düzenlenmiş sözlük
virgul.gif
hâl tercümesi
virgul.gif
ansiklopediler böyle adlandırılır. Mucem tarih
virgul.gif
ebced hesabı ile sadece noktalı harflerin hesap edilmesine dayanılarak düşülen tarihlerdir.
 
MUHAMMES
Beş mısralık bendlerden oluşan divan edebiyatı nazım şekli. Kelime "beşlik" anlamındadır. En az 4
virgul.gif
en çok 8 bend arasında yazılmıştır.
 
MUKABELE
Aralarında tezat ve karşıtlık bulunan kelime
virgul.gif
tamlama ve sözleri birarada kullanmak. Örnek:

Safa-yı aşkın dide gamınla pürnem
Bir evde ayş u şâdî bir evde ye’s ü mâtem

(Safa ile gam
virgul.gif
ayş u şâdi ile ye’s u mâtem arasında karşıtlık bulunmasına rağmen birarada kullanılmıştır.)
 
MUKATTA
Arap alfabesinde kendisinden sonra gelen harfle bitişmeyen harfler (elif
virgul.gif
dal
virgul.gif
zel
virgul.gif
rı
virgul.gif
ze
virgul.gif
vav) kullanılarak söylenen söz.
 
MUKTEZA-YI HÂL
Uslûpta zamana
virgul.gif
yere
virgul.gif
duruma ve hitâp edilen kişilere göre dili ayarlama
virgul.gif
sözün söylendiği yerin
virgul.gif
zamanın gerçek ve gereklerine uygun olması. Mukteza-yı makam
virgul.gif
itibar-ı münasib sözleri de aynı anlamda kullanılır.
 
MURAFAKAT
Üslûbun
virgul.gif
ele alınan konuya göre düzenlenmesi
virgul.gif
dile getirilen düşünce
virgul.gif
duygu ve hayallare uygun düşmesine
virgul.gif
üslûp ile içerik arasında bir ilişki kurulması. Anlatılan konuya uygun kelime
virgul.gif
kelime grubu ve isimler seçilir.
 
MURASSA
Nesirde iki ibarenin
virgul.gif
nazımda ise iki mısranın kelimelerinin sayıca denk
virgul.gif
karşılıklarıyla vezin ve kafiye bakımından birlik olması. Örnek:

Şâh melekût arş-pâye
Mâh-ı ceberût perş-sâye

Şeyh Gâlib
 
MUSARRA
Mısraları birbiri ile kafiyeli olan beyitler. Beyt-i musarra
virgul.gif
gazellerin ilk beyitleri (matla’) musarra’dır. Her mısrası aynı kafiyede olan şiirlere de musarra denir. (Musarra tuyuğ gibi) Bu şekilde düzenlenen şiirlerin bir başka adı müselseldir.
 
MUTABAKAT
Anlatım içinde kullanılan kelime ve deyimlerin içeriğe uygun seçilmesi. Karşıtı mübayenet’tir (aykırılık
virgul.gif
zıtlık).
 
MUVAFAKAT
Kelimenin anlamla
virgul.gif
kelimenin vezinle
virgul.gif
kelimenin kelimeyle
virgul.gif
anlamın vezinle
virgul.gif
anlamın anlamla uygunluğu.
 
MUVAZENE
Nesirde seci
virgul.gif
nazımda kafiye yerindeki sözcüğü yalnız vezin bakımından eşit olması. Örnek:

Münderic nüsha-i zâtında kemâlat-i vücûd
Mündemic tıynet-i pâkinde havass-i icâd

Nâdî
(Münderic ve mündemic kelimeleri arasında muvazene vardır.)
 
MÜLEMMA
Bir şiirin bazı mısraları
virgul.gif
bölümleri veya bir mısranın bazı sözcüklerin değişik dillerde yazılması. Divan edebiyatında Arapça
virgul.gif
Farsça
virgul.gif
Yunanca’nın Türkçe ile birlikte kullanıldığı şiirler yazılmıştır. Tanzimat’tdan sonra bu dillere Fransızca da eklenmiştir. Örnek:

Eyyüha’r-rağibûne fi’l-evkat!
Edrikûhâ fe-mâ madâ kad fât.

Fevt-i fursat me-kün çü vakt-i safâst
virgul.gif

Ki besî hestder-cihân âfât.

İrdi bir dem ki behcetinden anın
Sekiz Uçmâğ’a döndü Altı Cihât.

İş ke-mâ âşe âşikun va’lem!
Tâvet in-nefsü tâbet il-evkat.
 
MÜNAKKAHİYET
Gereksiz sözlerden arındırılmış özlü ifade
virgul.gif
konuyu gerektiği kadar işleme; anlamlı sözcükler arasında eşitlik bulunması.
 
MÜNŞEÂT
Mensur yazı veya mektupların bir araya getirdiği dergiler. Divan edebiyatında edebi değeri olan yazılar bir defterde toplanır ve meraklıları okurdu. Münşeatlardaki nesirlerde konu birliği aranmaz. Bu eserlerde çeşitli tarih belgeleri yanında edebi metinler ve özel mektupların biraraya getirildiği görülür. Münşeât-ı Feridun Bey
virgul.gif
Nergisi ve Veysi’nin münşeatları ünlüdür. Son münşeât örnekleri arasında Münşeât-ı Akif Paşa önemlidir.
 
MÜNŞÎ
Sanatlı düzyazı yazan kişiler. Münşilerin yazılarını toplayan dergiler münşeat’tır.
 
MÜNTEHABÂT
Seçilmiş şeyler. Çokluk aynı türde kaleme alınmış
virgul.gif
bir veya daha fazla yazarlara ait yazılar arasından yapılan seçmelerle meydana getirilmiş eser; seçmeler
virgul.gif
antoloji.
 
Cevap yazmak için giriş yap yada kayıt ol.
Geri
Üst