20
EXE RANK
OttoMaNs* ;яeiz
Fexe Kullanıcısı
Puanları
0
Çözümler
0
- Katılım
- 20 Şub 2011
- Mesajlar
- 32,869
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 37
- Web sitesi
- www.netbilgini.com
Şili (República de Chile) ve Şili Tarihi
Şili Arjantin'in batısında And dağları ile Pasifik Okyanusu arasında kalan kuzeyden güneye 4300 km boyunca uzanan bir Güney Amerika ülkesidir. Kuzeyinde Peru kuzeydoğusunda Bolivya ve doğusunda Arjantin bulunur. Başkenti Santiago olup 2005 yılı rakamlarına göre ülkede yaklaşık 16 milyon insan yaşamaktadır. İsmi Mapuçe dilinde (Şili'de yaşayan bir yerli kavim) "Dünyanın bitimi" anlamına gelen Çili ya da Çilli kelimesinden gelir.
Şili idari olarak on üç bölgeye ayrılmıştır bunlardan on iki tanesi başlarındaki Roma rakamlarıyla ifade edilen kuzeyden güneye sırasıyla I.Tarapacá II.Antofagasta III.Atacama IV.Coquimbo V.Valparaíso VI.O'Higgins VII.Maule VIII.Bío-Bío IX.Araucanía X.Los Lagos XI.Aysen XII.Magallanes y la Antártica Chilena bölgeleridir. Bunlarla beraber bir de Santiago Metropolitan bölgesi vardır.
Coğrafi konum
Şili her ne kadar Güney Amerika kıtasını kuzey-güney doğrultusunda Antarktika'ya kadar uzanan bir ülke olsa da ortalama genişliği sadece 180 km'dir. Ülkenin en dar yeri (Antarktika'daki Şili toprakları sayılmazsa) 90 km iken en geniş yerinin uzunluğu 240 km kadardır. Avrupa ile kıyaslanacak olursa Danimarka'dan Sahra Çölü'ne uzanacak kadar bir mesafe kat edilir. Doğu-Batı mesafesi çok az olsa da bu iki uç arasında çok fazla rakım farkı oluşur. Ülke ayrıca kuzeyden güneye çok farklı iklim bitki örtüsü ve coğrafi şekiller gösterir. Bu yüzden Şili birçok kaynakta tezatlar ülkesi olarak anılır. Hakikaten de kuzeydeki çölü Afrika'nın Sahara'sını güneydeki kannalları Norveç kanallarını Los Lagos'daki Osorno ve çevresi İsviçre Alplerini Orta bölgeleri Akdeniz'i hatırlatmasıyla ayrıca Patagonya'daki buzullarıyla bu ismi hak eder.
Dağları
Şili dağları yeryüzünün en yüksek sıradağlar zincirini oluşturur. 6000 m'nin üstünde birçok zirvesi vardır. Bunlardan biri olan Şili'nin en yüksek dağı (6.880 m) Ojos del Salado aynı zamanda dünyanın en yüksek volkanıdır. Aşağıda en ünlüleri listelenmiştir.
* Nevado Ojos del Salado 6.880 m III. Bölge (Atacama Bölgesi)
* Cerro Tupungato 6.800 m (Metropolitan Bölgesi)
* Volcán Llullaillaco 6.739 m II. Bölge (Antofagasta Bölgesi)
* Volcán Parinacota 6.342 m I. Bölge (Tarapacá Bölgesi)
* Volcán Licancábur 5916 m II. Bölge (Antofagasta Bölgesi)
* Descabezado Grande 3.830 m VII. Bölge(Maule Bölgesi)
* Torres del Paine 2.800 m XII. Bölge (Magallanes y de la Antártica Chilena Bölgesi)
* Volcán Villarrica 2.840 m VIII. Bölge (Araucanía Bölgesi)
* Volcán Osorno 2.652 m X. Bölge (los Lagos Bölgesi)
* Volcán Cerro Hudson 1.905 m XI. Bölge (Asyen Bölgesi)
Nehirler ve göller
Ülkenin özel coğrafi yapısı sebebiyle uzun nehirleri yoktur. En uzun nehir olan Rio Loa'nın uzunluğu 443 km'dir. Ülkenin kuzeyinde Atacama Çölü'ndeki ekstrem kuraklık büyük su birikimlerinin oluşmasını engeller. Kuzeydeki az sayıda nehir And Dağları'ndaki karlardan beslenirler. Güneye indikçe artan yağışlar beraberinde bu bölgelerdeki nehirlere daha fazla su hacmi getirir. Nehirler Şili ekonomisinde özellikle enerji sağlanmasında önemli rol oynar. Bununla birlikte somon balıkçılığı ve rafting gibi macera turizmi içinde fırsatlar sunar. Kuzeyden güneye önemli nehirleri aşağıda sıralanmıştır.
* Río Lauca 160 km I. Bölge (Tarapacá)
* Río Lluta 167 km I. Bölge (Tarapacá)
* Río Loa 443 km II. Bölge (Antofagasta)
* Río Copiapó 162 km III. Bölge (Atacama)
* Río Elquí 170 km IV. Bölge (Coquimbo)
* Río Choapa 160 km IV. Bölge (Coquimbo)
* Río Aconcagua 142 km V. Bölge (Valparaíso)
* Río Maipo 250 km Metropolitan/ V. Region (Metropolitan/ Valparaíso)
* Río Mapocho 120 km Metropolitan(Metropolitana)
* Río Cachapoal 172 km VI. Bölge( O´Higgins)
* Río Maule 240 km VII. Bölge (Maule)
* Río Biobío 380 km VIII. Bölge (Biobío)
* Río Imperial 52 km IX. Bölge (Araucanía)
Gölleri arasında kuzeydeki tuz gölleri sayılabilir ki bunların en ünlüsü olarak Salar de Atacama'yı söyleyebiliriz. Bununla birlikte en kuzeyde yeryüzünün en yüksek konumdaki göllerinden biri olan Lago Chungará gölü bulunur. Gölün 215 km² alanı 4.500 m yüksekliktedir.
Bir grup büyük ve güzel göller Temuco şehrinin güneyinden başlayıp Puerto Montt'a kadar uzanır. Bunlar sırasıyla şöyledir.
* Lago Colico 56 km² IX. Bölge (Araucanía)
* Lago Caburga 51 km² IX. Bölge(Araucanía)
* Lago Villarrica 176 km² IX. Bölge (Araucanía)
* Lago Calafquén 120 km² IX. Bölge (Araucanía) und X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Panguipulli 116 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Riñihue 77 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Ranco 401 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Puyehue 156 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Rupanco 223 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Llanquihue 860 km² X. Bölge (Los Lagos)
Ayrıca güneyde 970 km² alanı ile Şili'nin en büyük gölü Lago General Carrera bulunur ki bu göl Arjantin'deki Lago Buenos Aires gölünün batı kanadını oluşturur.
Nüfus
Nüfusun en sık olarak bulunduğu yer başkent Santiago ve çevresidir. Toplam nüfusun neredeyse yarısı bu bölgede yaşar. Sadece şehirde 5.5 milyon insan yaşar ki bu ülkenin 1/3'üne tekabül eder. Kuzeyde ve güneyde tarımın yapılabildiği And'ların arasında kalan ovalar yine yoğun yaşanan yerlerdir. Santiago'nun 100 km batısında liman şehri Valparaiso'da 1 milyon insan yaşar.
Ülkenin kuzey ve güney uç noktalarına gidildikçe yerleşim yoğunluğu elverişsiz yaşam koşulları sebebiyle seyrekleşir. Zira kuzey çölü ve güneyin soğuk rüzgarlı iklimi buralarda yaşamayı zorlaştırır.
Etnik yapı
Şili halkının % 90'ını ataları Avrupalı olanlarla Avrupalı ve Kızılderili karışımı olan melezler oluşturur. Ülkedeki melezlerin oranı % 50 Mapuçelerin oranı % 7 Aymara oranı % 0.5 ve Polonezyalı oranı ise % 0.02 dir.
Ülkeye özellikle 19. yüzyılda Avrupa'dan İngiliz İrlandalı Alman göçmen gelmiş sonraları ise Hırvatistan Filistin İtalya'dan göçmen almıştır.
Ülkenin ilk sahipleri olan yerli halk Mapucheler kendi aralarında da ***unçe Araucan ve Huilliçe olmak üzere 3 alt gruba ayrılır. Bu gruplar kendi özgün dillerini okullarda halen ilave ders olarak almakla beraber bazı yerel TV kanallarına da sahiptirler. Bütün bunlara rağmen Mapucheler'in geleneksel yaşam tarzları bugünkü ekenomik düzende pek mümkün olmamaktadır.
Ülkenin kuzeyinde ise başta Quechua ve Aymara olmak üzere birkaç tane daha küçük etnik grup mevcuttur.
Şili Arjantin'in batısında And dağları ile Pasifik Okyanusu arasında kalan kuzeyden güneye 4300 km boyunca uzanan bir Güney Amerika ülkesidir. Kuzeyinde Peru kuzeydoğusunda Bolivya ve doğusunda Arjantin bulunur. Başkenti Santiago olup 2005 yılı rakamlarına göre ülkede yaklaşık 16 milyon insan yaşamaktadır. İsmi Mapuçe dilinde (Şili'de yaşayan bir yerli kavim) "Dünyanın bitimi" anlamına gelen Çili ya da Çilli kelimesinden gelir.
Şili idari olarak on üç bölgeye ayrılmıştır bunlardan on iki tanesi başlarındaki Roma rakamlarıyla ifade edilen kuzeyden güneye sırasıyla I.Tarapacá II.Antofagasta III.Atacama IV.Coquimbo V.Valparaíso VI.O'Higgins VII.Maule VIII.Bío-Bío IX.Araucanía X.Los Lagos XI.Aysen XII.Magallanes y la Antártica Chilena bölgeleridir. Bunlarla beraber bir de Santiago Metropolitan bölgesi vardır.
Coğrafi konum
Şili her ne kadar Güney Amerika kıtasını kuzey-güney doğrultusunda Antarktika'ya kadar uzanan bir ülke olsa da ortalama genişliği sadece 180 km'dir. Ülkenin en dar yeri (Antarktika'daki Şili toprakları sayılmazsa) 90 km iken en geniş yerinin uzunluğu 240 km kadardır. Avrupa ile kıyaslanacak olursa Danimarka'dan Sahra Çölü'ne uzanacak kadar bir mesafe kat edilir. Doğu-Batı mesafesi çok az olsa da bu iki uç arasında çok fazla rakım farkı oluşur. Ülke ayrıca kuzeyden güneye çok farklı iklim bitki örtüsü ve coğrafi şekiller gösterir. Bu yüzden Şili birçok kaynakta tezatlar ülkesi olarak anılır. Hakikaten de kuzeydeki çölü Afrika'nın Sahara'sını güneydeki kannalları Norveç kanallarını Los Lagos'daki Osorno ve çevresi İsviçre Alplerini Orta bölgeleri Akdeniz'i hatırlatmasıyla ayrıca Patagonya'daki buzullarıyla bu ismi hak eder.
Dağları
Şili dağları yeryüzünün en yüksek sıradağlar zincirini oluşturur. 6000 m'nin üstünde birçok zirvesi vardır. Bunlardan biri olan Şili'nin en yüksek dağı (6.880 m) Ojos del Salado aynı zamanda dünyanın en yüksek volkanıdır. Aşağıda en ünlüleri listelenmiştir.
* Nevado Ojos del Salado 6.880 m III. Bölge (Atacama Bölgesi)
* Cerro Tupungato 6.800 m (Metropolitan Bölgesi)
* Volcán Llullaillaco 6.739 m II. Bölge (Antofagasta Bölgesi)
* Volcán Parinacota 6.342 m I. Bölge (Tarapacá Bölgesi)
* Volcán Licancábur 5916 m II. Bölge (Antofagasta Bölgesi)
* Descabezado Grande 3.830 m VII. Bölge(Maule Bölgesi)
* Torres del Paine 2.800 m XII. Bölge (Magallanes y de la Antártica Chilena Bölgesi)
* Volcán Villarrica 2.840 m VIII. Bölge (Araucanía Bölgesi)
* Volcán Osorno 2.652 m X. Bölge (los Lagos Bölgesi)
* Volcán Cerro Hudson 1.905 m XI. Bölge (Asyen Bölgesi)
Nehirler ve göller
Ülkenin özel coğrafi yapısı sebebiyle uzun nehirleri yoktur. En uzun nehir olan Rio Loa'nın uzunluğu 443 km'dir. Ülkenin kuzeyinde Atacama Çölü'ndeki ekstrem kuraklık büyük su birikimlerinin oluşmasını engeller. Kuzeydeki az sayıda nehir And Dağları'ndaki karlardan beslenirler. Güneye indikçe artan yağışlar beraberinde bu bölgelerdeki nehirlere daha fazla su hacmi getirir. Nehirler Şili ekonomisinde özellikle enerji sağlanmasında önemli rol oynar. Bununla birlikte somon balıkçılığı ve rafting gibi macera turizmi içinde fırsatlar sunar. Kuzeyden güneye önemli nehirleri aşağıda sıralanmıştır.
* Río Lauca 160 km I. Bölge (Tarapacá)
* Río Lluta 167 km I. Bölge (Tarapacá)
* Río Loa 443 km II. Bölge (Antofagasta)
* Río Copiapó 162 km III. Bölge (Atacama)
* Río Elquí 170 km IV. Bölge (Coquimbo)
* Río Choapa 160 km IV. Bölge (Coquimbo)
* Río Aconcagua 142 km V. Bölge (Valparaíso)
* Río Maipo 250 km Metropolitan/ V. Region (Metropolitan/ Valparaíso)
* Río Mapocho 120 km Metropolitan(Metropolitana)
* Río Cachapoal 172 km VI. Bölge( O´Higgins)
* Río Maule 240 km VII. Bölge (Maule)
* Río Biobío 380 km VIII. Bölge (Biobío)
* Río Imperial 52 km IX. Bölge (Araucanía)
Gölleri arasında kuzeydeki tuz gölleri sayılabilir ki bunların en ünlüsü olarak Salar de Atacama'yı söyleyebiliriz. Bununla birlikte en kuzeyde yeryüzünün en yüksek konumdaki göllerinden biri olan Lago Chungará gölü bulunur. Gölün 215 km² alanı 4.500 m yüksekliktedir.
Bir grup büyük ve güzel göller Temuco şehrinin güneyinden başlayıp Puerto Montt'a kadar uzanır. Bunlar sırasıyla şöyledir.
* Lago Colico 56 km² IX. Bölge (Araucanía)
* Lago Caburga 51 km² IX. Bölge(Araucanía)
* Lago Villarrica 176 km² IX. Bölge (Araucanía)
* Lago Calafquén 120 km² IX. Bölge (Araucanía) und X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Panguipulli 116 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Riñihue 77 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Ranco 401 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Puyehue 156 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Rupanco 223 km² X. Bölge (Los Lagos)
* Lago Llanquihue 860 km² X. Bölge (Los Lagos)
Ayrıca güneyde 970 km² alanı ile Şili'nin en büyük gölü Lago General Carrera bulunur ki bu göl Arjantin'deki Lago Buenos Aires gölünün batı kanadını oluşturur.
Nüfus
Nüfusun en sık olarak bulunduğu yer başkent Santiago ve çevresidir. Toplam nüfusun neredeyse yarısı bu bölgede yaşar. Sadece şehirde 5.5 milyon insan yaşar ki bu ülkenin 1/3'üne tekabül eder. Kuzeyde ve güneyde tarımın yapılabildiği And'ların arasında kalan ovalar yine yoğun yaşanan yerlerdir. Santiago'nun 100 km batısında liman şehri Valparaiso'da 1 milyon insan yaşar.
Ülkenin kuzey ve güney uç noktalarına gidildikçe yerleşim yoğunluğu elverişsiz yaşam koşulları sebebiyle seyrekleşir. Zira kuzey çölü ve güneyin soğuk rüzgarlı iklimi buralarda yaşamayı zorlaştırır.
Etnik yapı
Şili halkının % 90'ını ataları Avrupalı olanlarla Avrupalı ve Kızılderili karışımı olan melezler oluşturur. Ülkedeki melezlerin oranı % 50 Mapuçelerin oranı % 7 Aymara oranı % 0.5 ve Polonezyalı oranı ise % 0.02 dir.
Ülkeye özellikle 19. yüzyılda Avrupa'dan İngiliz İrlandalı Alman göçmen gelmiş sonraları ise Hırvatistan Filistin İtalya'dan göçmen almıştır.
Ülkenin ilk sahipleri olan yerli halk Mapucheler kendi aralarında da ***unçe Araucan ve Huilliçe olmak üzere 3 alt gruba ayrılır. Bu gruplar kendi özgün dillerini okullarda halen ilave ders olarak almakla beraber bazı yerel TV kanallarına da sahiptirler. Bütün bunlara rağmen Mapucheler'in geleneksel yaşam tarzları bugünkü ekenomik düzende pek mümkün olmamaktadır.
Ülkenin kuzeyinde ise başta Quechua ve Aymara olmak üzere birkaç tane daha küçük etnik grup mevcuttur.