Kopuz nedir ? Türk tarihindeki yeri nedir? Bölümleri, Resimleri

Kopuz en eski Türk halk çalgısı olarak bilinmektedir. Ancak kopuz adıyla anılan farklı çalgılara rastlanmaktadır. Şu anda hâlâ Anadolu Kafkasya ve Orta Asya'da kullanılmaktadır. Şamanlar törenlerde kopuzu kullanırlardı. Teknik olarak çalgı bağlama ailesi içinde değerlendirilmelidir.

Resim ********************* Tarafından Küçültülmüştür,Orjinal Boyuta Dönmek için Tıklayın.2592x3872.


eskiden beri Türklerin kullandıkları bugün Altay Türklerinde rastlanan bir çeşit mûsîkî âleti. Bakşı ve ozanların sagu ve destan okurken çaldıkları bu sazTürk memleketlerinde dâima rastlanan bir çalgı âletidir. Kaynakların haber verdiğine göre Uygur ülkelerinde ve diğer Türk boylarında görülen kopuzDîvânü Lügati’t-Türk’te de yer almıştır. Hattâ bu kelime ile ilgili olarak; kobzamak kobzatmak kobzaşmak kobzalmak kelimelerine de rastlanmıştır.
Bir çeşit kemâna benzeyen kopuz üç-üç buçuk ayak boyundadır. Üzerinde at kılından bükülmüş iki kiriş gerilmiştir. Kopuz Türk hayatında eskiden beri varlığını sürdürmüş hattâ şâirlerimiz şiirlerinde bu kelimeye yer vermişlerdir. Aslında üç telli bir saz olan kopuz zamanla değişikliğe uğramış; ozanların çaldığı kopuza kopuz-ı Rûmî beş tellidir.
On yedinci yüzyıldan sonra Türk cemiyetlerinde eskiden olduğu gibi kopuza pek önem verilmez. Hattâ edebiyatımızda bu çalgı âletine pek yer verilmez olmuştur. Bununla ilgili olarak mütercim Âsım Efendi Burhan-ı Kâti adlı eserinin “berbat” maddesinde bu kelime için “kopuz dedikleri saza denir” demektedir.


Bugün Altay Türklerinde yaşayan bu çalgı ile eskiden sagular koşuklar yırlar terennüm edilmiştir. Diğer Türk boylarında meselâ Garp Türklerinde kopuzyerini saza bırakmıştır. Böylece eskinin bir devâmı gibi görünen ve şiirlerini saz eşliğinde söyleyen halk şâirleri ortaya çıkmıştır. “kopuz-ı ozan”; Garp Türklerinin kullandıkları kopuza da “kopuz-ı Rûmî” denmiştir. Kopuz-ı ozan üç