Hashas

FİREMAN ; · 31 Ara 2012

(Schlafmohn / Poppy / Papaver / Papaveraceae / Papaver somniferum glabrum / Oplum poppy) Yüzyillardan beri ekilmekte olan bir kültür bitkisidir

Hashas ziraatinin ilk defa nerede baslamis oldugu kesin olarak belli degildir

Bâzi yazarlara göre Akdeniz havzasi

Anadolu ve Mezopotamya’dir

Türklerin eski anayurtlari olan Orta Asya’da hashas ziraatini yapmakta olduklari ve göçler ile bu kültürü etrafa yaydiklari düsünülmektedir

Etiler zamaninda Anadolu’da hashas ekimi yapildigi arkeolojik kazilarla ortaya çikmistir

Anadolu birçok cografik ve ekolojik hashas gruplarinin toplandigi bir yerdir

Bu sebeple Anadolu’da çok çesitli hashas gruplarina rastlanir

Memleketimizde yetistirilen hashas iki alt türe ayrilmaktadir:

1) Papaver somniferum alt tür anatolicum (Körhashas): Bitki 50-120 cm boyunda

az veya orta dalli

kapsülleri büyük (5 cm çapli)

kalin kabuklu

konik

yuvarlak

olgunlasinca delikleri açilmayan türdür

Bu alt türün de beyaz ve mor çiçekli olan varyeteleri (çesit) vardir

Varyete albescens (Akhashas): Çiçekler saf beyaz

tohumlar beyaz veya devetüyü renklidir

Ekilmekte olan hashaslarin % 60-70’ini bu varyete teskil etmektedir

Bilhassa soft bölgede (Amasya

Tokat

Çorum

Malatya) ekilmektedir

Varyete violascens (Karahashas

Gökhashas): Çiçekler açik veya koyu mor

tohumlar gri veya kahverengidir

Yukaridaki varyeteye göre daha az ve genellikle onunla birlikte ekilmektedir

2) Papaver somniferum alttür spontaneum (Açikhashas):

Bitki 60-100 cm boyunda

kapsülleri küçük (2

5 cm çapli)

çok ve nadiren orta dalli

ince kabuklu olup olgunlasinca kapsül meyvede delikler açilir

Bu alt türün de varyeteleri vardir

Ekimi körhashas alt türünün varyetelerine göre az olmakla beraber Bilecik

Kütahya

Usak

Afyon

Burdur

Isparta

Denizli ve hashas zirâati yapilan hemen her mintikada bulunur

Varyete violaceum’un çiçekleri açik mordan koyu mora kadar degisen renkli

dip kisimlari koyu mor renklidir

Tohumlar mavimsi-gri veya kahverengidir

Anadolu’da açik hashasin ençok rastlanan varyetesidir

Türkiye’de yetistigi yerler: Anadolu

Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari ham meyvelerinin çizilmesi ile elde edilen afyon

kurutulmus ham meyveler

yapraklar

tohumlari ve tohumlarindan elde edilen yagidir

Hashas yapragi elde edildigi alt türe ve gövdedeki yerine göre sekli az çok degisir

Bilhassa hâricen kullanilan bâzi merhemlerin bilesimine girer ve agri dindiricidir

Hashasbasi

hashasin olgunlasmasindan

sütlüyken toplanan ve kurutulan

tohumlari çikarilan kapsül meyveleridir

Bilesiminde toplanma zamanina göre degisen afyon alkoloitleri vardir

Harici agri dindirici olarak

özellikle dis hekimliginde kullanilir

Tohumlarinin yagi ise

tohumlari sogukta tazyik edilmesi sûretiyle elde edilen yagdir

Sogukta elde edilen yagin bilesiminde asitler az

sicakta elde edilen yagin ise asitleri fazladir

Sogukta elde edilen yag

bâzi merhemlerin bilesimine girer

Sicakta elde edilen yag

yemek yagi ve sanayide sabun yapiminda kullanilir

Içerdigi zehirli maddele dolayisiyla

hekim kontrolü ve tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanilmamalidir

Hashas

FİREMAN ;