7
EXE RANK
-тнє αLуx-
Fexe Kullanıcısı
Puanları
0
Çözümler
0
- Katılım
- 21 Tem 2009
- Mesajlar
- 7,782
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 39
- Web sitesi
- www.netbilgini.com
PROJEKSİYON TİPLERİ
Üzerine bir harita çizilmesi mümkün olacak şekilde paralel ve meridyen ağının perspektif esaslara uygun olarak bir kağıda çizilmesine projeksiyon denir.
Projeksiyon yöntemleri, yuvarlak olan yeryüzünün tamamını veya bir görümünü en az
hata ile düzlem üzerine aktarma amacıyla geliştirilmiş yöntemlerdir.
Üzerinde coğrafî koordinatların belirgin olarak gösterildiği ve merkezinde bir ışık kaynağı olan bir model küre düşünelim. Işık küre üzerinde bulunan paralel ve meridyenleri yansıtır. Yansıyan paralel ve meridyen gölgeleri model küre üzerine geçirilen koni veya etrafına sarılan silindir ya da küreye teğet olarak tutulan düzlem üzerine düşer. Böylece coğrafî koordinatlar bir düzleme aktarılır.
Küresel yüzeyin düzleme aktarılması sırasında ortaya çıkan bozulmalar şunlardır;
Açılardaki değişmeler (paralel ve meridyen ağı)
Alanlardaki değişmeler (yüz ölçüm)
Uzunluklardaki değişmeler,
Şekillerdeki değişmeler,
Yönlerdeki değişmeler,
Haritalardaki hataları ortadan kaldırmak mümkün değildir. Ancak projeksiyon yöntemleri ile en aza indirilebilir.
Konik Projeksiyon
Kürenin çevresine koni şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur.Bu yöntemle çizilmiş haritalarda şekiller bozulur ama alanlar korunur.Orta enlemler ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır.
Düzlem Projeksiyon Bir düzlemin kutup noktasına teğet olarak geçirilmesiyle oluşturulan bu çizimde kenar uzunlukları korunur.Bu yöntem daha çok dar alanların ve büyük ölçekli haritaların çiziminde kullanılır.
Silindirik Projeksiyon
Bir kürenin çevresine silindir şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe alan bozulmaları görülür ve şekiller büyür. Bu yöntem daha çok deniz ve hava ulaşımında yararlanılan haritaların hazırlanmasında kullanılır.
HARİTALARDAKİ BOZULMALAR
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe haritalarda bozulmalar artar. Bunun nedeni kutuplara yaklaştıkça küreselliğin artmasıdır. Bozulma oranı haritası çizilen alanın büyüklüğü ile doğru orantılı olarak artar. Bunun nedeni gösterilen alanın büyümesi oranında küreselliğin belirginleşmesidir.
Gerçeğe yakın haritalar ancak model küreler üzerinde gösterilir. Doğru yapıldığı
takdirde küreler üzerinde, Dünya’ya ait uzaklık ve yönleri ölçülü bir şekilde gösterilir.
Bununla beraber kürelerin bazı olumsuz yönleri de vardır.
· Kürelerin bir bakışta sadece bir yüzünü görmek mümkündür.
· Detay göstermek istenildiğinde büyük ebatta yapılması gerekir. Bu defa taşınması güçleşir.
· Kavisli küre yüzeyi üzerinde ölçüm yapma güçtür.
· Kürelerin maliyeti pahalıdır.
Düzlem üzerindeki haritaların kürelere göre taşıma, koruma baskı yapma ve ölçme
gibi kolaylıkları bulunmaktadır.
HARİTA ÇİZİM YÖNTEMLERİ
1-İzohips (Eş Yükselti Eğrisi) Yöntemi
Yeryüzünde deniz seviyesine göre aynı yükseltiye sahip olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen kapalı eğrilerle gösterilir. Bu eğrilere izohips (Eşyükselti) eğrileri denir. En sık kullanılan yöntemdir. Eğrilerin sık ya da seyrek olması yüzey şekilleri hakkında bilgi verir.
Deniz seviyesine göre aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan eğrilere ise izobat (eş derinlik) denir. Kıyı çizgisi, izohips ile izobatların kesişme noktalarıdır. İzohips yöntemi haritalarda yer şekillerini gösterme yöntemlerinden en yaygın olanıdır.
2-Kabartma Yöntemi
Yer şekillerinin gerçeğe uygun kabartmaları yapılır ve boyanır. Bu haritalarda yatay mesafeyi gösteren ölçek yanında dikey mesafeyi gösteren ikinci ölçek vardır. Bu haritalar yer şekillerinin üç boyutlu ve gerçeğe en uygun olarak gösterilmesini sağlar. Taşınması güç ve maliyeti yüksek olduğu için çok kullanılan bir yöntem değildir.
3-Renklendirme Yöntemi
İzohips yöntemi ile çizilen haritalarda yükselti basamaklarını daha iyi gösterebilmek için, deniz seviyesinden itibaren her yükselti basamağı belli bir renk ile gösterilir.
Buna göre:
· 0 metrenin altı; Koyu yeşil
· 0 – 200 m arası; yeşil,
· 200 – 500 m arası; açık yeşil
· 500 – 1000 m arası; sarı
· 1000 – 1500 m arası; turuncu
· 1500 – 2000 m arası; açık kahverengi,
· 2000 m üzeri; kahverenginin koyulaşan tonlarıyla gösterilir.
· Kahverengi üzerindeki beyaz renkler kalıcı kar ve buzulları gösterir.
· Denizler ise derinliği arttıkça mavinin koyulaşan tonları ile gösterilir.
4-Tarama Yöntemi
Fazla kullanılmayan bir yöntemdir. Çizgiler eğime paralel olarak uzanır ve yükselti basamaklarını gösterir. Eğimin fazla olduğu yerlerde çizgiler kısa, sık ve kalın uzanır.
Eğimin azaldığı yerlerde ise çizgiler ince, uzun ve seyrek uzanırlar. Tarama yöntemiyle çizilen haritalar yüzey şekilleri hakkında genel bir fikir verir.
5-Gölgelendirme Yöntemi
Haritası çizilen arazinin sol üst köşesinden 45° eğimli bir ışık geldiği varsayılarak yüzey şekilleri gösterilir. Işık alan ve düzlük yerler aydınlık olarak gösterilir. Gölgede kalan yerler siyaha boyanır. Böylece yeryüzü şekillerinin uzanış ve biçimleri gösterilmeye çalışılır. Bu yöntemde yükselti basamakları bulunmadığından, yükseltileri tespit etmek ve profil çıkarmak olanaksızdır. Bu nedenle gölgelendirme yöntemi modern haritacılıkta yardımcı bir yöntem olarak kullanılır.
Kullanım Amaçlarına Göre Haritalar
Her haritanın hazırlanış amacı farklıdır. Değişik özellikler dikkate alınarak hazırlanan
haritalar, kullanım amaçları açısından farklı isimler alır. Örneğin iklim bölgeleri
haritası, toprak haritası, maden haritası, fiziki haritalar, nüfus haritası vb.
[IMG]http://tbn0.google.com/images?...er.net/cografya/images/haritafiziki.jpg[/IMG] [IMG]http://tbn0.google.com/images?...er.net/cografya/images/haritasiyasi.gif[/IMG] [IMG]http://tbn0.google.com/images?...ografya/turkiyemiz/kitaptaki-harita.gif[/IMG]
Fiziki harita siyasi harita beşeri harita
• Fiziki Haritalar:Yeryüzü şekillerinin yükselti ve eğim gibi özellikleri ve dağ,ova, plato gibi yer şekillerinin dağılışını gösteren haritalardır. Bir yerin yükseltisi ancak fiziki haritalardan bulunabilir.
• İdari ve Siyasi Haritalar: Ülkelerin siyasî sınırlarını veya idari birimlerini (bölge, il, ilçe) gösteren haritalardır.
• Beşerî ve Ekonomik Haritalar: Nüfus miktarı, yoğunluğu ve dağılışını, göçleri, tarım ürünleri ve miktarını, sanayi, yeraltı kaynakları, turizm değerleri olan alanların dağılışını gösteren haritalardır.
• Özel Haritalar: Belirli bir konu için özel olarak hazırlanan ve sadece konunun
uzmanları veya ilgilileri tarafından kullanılan haritalardır ve belirli bir meslek grubuna hitap eder. Jeoloji, Toprak, Ulaşım, Orman haritaları gibi. Örneğin jeoloji haritası sadece bu işle uğraşan araştırmacılar için gereklidir.
Üzerine bir harita çizilmesi mümkün olacak şekilde paralel ve meridyen ağının perspektif esaslara uygun olarak bir kağıda çizilmesine projeksiyon denir.
Projeksiyon yöntemleri, yuvarlak olan yeryüzünün tamamını veya bir görümünü en az
hata ile düzlem üzerine aktarma amacıyla geliştirilmiş yöntemlerdir.
Üzerinde coğrafî koordinatların belirgin olarak gösterildiği ve merkezinde bir ışık kaynağı olan bir model küre düşünelim. Işık küre üzerinde bulunan paralel ve meridyenleri yansıtır. Yansıyan paralel ve meridyen gölgeleri model küre üzerine geçirilen koni veya etrafına sarılan silindir ya da küreye teğet olarak tutulan düzlem üzerine düşer. Böylece coğrafî koordinatlar bir düzleme aktarılır.
Küresel yüzeyin düzleme aktarılması sırasında ortaya çıkan bozulmalar şunlardır;
Açılardaki değişmeler (paralel ve meridyen ağı)
Alanlardaki değişmeler (yüz ölçüm)
Uzunluklardaki değişmeler,
Şekillerdeki değişmeler,
Yönlerdeki değişmeler,
Haritalardaki hataları ortadan kaldırmak mümkün değildir. Ancak projeksiyon yöntemleri ile en aza indirilebilir.
Konik Projeksiyon
Kürenin çevresine koni şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur.Bu yöntemle çizilmiş haritalarda şekiller bozulur ama alanlar korunur.Orta enlemler ve çevresindeki bölgelerin çiziminde kullanılır.
Düzlem Projeksiyon Bir düzlemin kutup noktasına teğet olarak geçirilmesiyle oluşturulan bu çizimde kenar uzunlukları korunur.Bu yöntem daha çok dar alanların ve büyük ölçekli haritaların çiziminde kullanılır.
Silindirik Projeksiyon
Bir kürenin çevresine silindir şeklinde bir kâğıt sarılmasıyla oluşturulur. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe alan bozulmaları görülür ve şekiller büyür. Bu yöntem daha çok deniz ve hava ulaşımında yararlanılan haritaların hazırlanmasında kullanılır.
HARİTALARDAKİ BOZULMALAR
Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe haritalarda bozulmalar artar. Bunun nedeni kutuplara yaklaştıkça küreselliğin artmasıdır. Bozulma oranı haritası çizilen alanın büyüklüğü ile doğru orantılı olarak artar. Bunun nedeni gösterilen alanın büyümesi oranında küreselliğin belirginleşmesidir.
Gerçeğe yakın haritalar ancak model küreler üzerinde gösterilir. Doğru yapıldığı
takdirde küreler üzerinde, Dünya’ya ait uzaklık ve yönleri ölçülü bir şekilde gösterilir.
Bununla beraber kürelerin bazı olumsuz yönleri de vardır.
· Kürelerin bir bakışta sadece bir yüzünü görmek mümkündür.
· Detay göstermek istenildiğinde büyük ebatta yapılması gerekir. Bu defa taşınması güçleşir.
· Kavisli küre yüzeyi üzerinde ölçüm yapma güçtür.
· Kürelerin maliyeti pahalıdır.
Düzlem üzerindeki haritaların kürelere göre taşıma, koruma baskı yapma ve ölçme
gibi kolaylıkları bulunmaktadır.
HARİTA ÇİZİM YÖNTEMLERİ
1-İzohips (Eş Yükselti Eğrisi) Yöntemi
Yeryüzünde deniz seviyesine göre aynı yükseltiye sahip olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen kapalı eğrilerle gösterilir. Bu eğrilere izohips (Eşyükselti) eğrileri denir. En sık kullanılan yöntemdir. Eğrilerin sık ya da seyrek olması yüzey şekilleri hakkında bilgi verir.
Deniz seviyesine göre aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan eğrilere ise izobat (eş derinlik) denir. Kıyı çizgisi, izohips ile izobatların kesişme noktalarıdır. İzohips yöntemi haritalarda yer şekillerini gösterme yöntemlerinden en yaygın olanıdır.
2-Kabartma Yöntemi
Yer şekillerinin gerçeğe uygun kabartmaları yapılır ve boyanır. Bu haritalarda yatay mesafeyi gösteren ölçek yanında dikey mesafeyi gösteren ikinci ölçek vardır. Bu haritalar yer şekillerinin üç boyutlu ve gerçeğe en uygun olarak gösterilmesini sağlar. Taşınması güç ve maliyeti yüksek olduğu için çok kullanılan bir yöntem değildir.
3-Renklendirme Yöntemi
İzohips yöntemi ile çizilen haritalarda yükselti basamaklarını daha iyi gösterebilmek için, deniz seviyesinden itibaren her yükselti basamağı belli bir renk ile gösterilir.
Buna göre:
· 0 metrenin altı; Koyu yeşil
· 0 – 200 m arası; yeşil,
· 200 – 500 m arası; açık yeşil
· 500 – 1000 m arası; sarı
· 1000 – 1500 m arası; turuncu
· 1500 – 2000 m arası; açık kahverengi,
· 2000 m üzeri; kahverenginin koyulaşan tonlarıyla gösterilir.
· Kahverengi üzerindeki beyaz renkler kalıcı kar ve buzulları gösterir.
· Denizler ise derinliği arttıkça mavinin koyulaşan tonları ile gösterilir.
4-Tarama Yöntemi
Fazla kullanılmayan bir yöntemdir. Çizgiler eğime paralel olarak uzanır ve yükselti basamaklarını gösterir. Eğimin fazla olduğu yerlerde çizgiler kısa, sık ve kalın uzanır.
Eğimin azaldığı yerlerde ise çizgiler ince, uzun ve seyrek uzanırlar. Tarama yöntemiyle çizilen haritalar yüzey şekilleri hakkında genel bir fikir verir.
5-Gölgelendirme Yöntemi
Haritası çizilen arazinin sol üst köşesinden 45° eğimli bir ışık geldiği varsayılarak yüzey şekilleri gösterilir. Işık alan ve düzlük yerler aydınlık olarak gösterilir. Gölgede kalan yerler siyaha boyanır. Böylece yeryüzü şekillerinin uzanış ve biçimleri gösterilmeye çalışılır. Bu yöntemde yükselti basamakları bulunmadığından, yükseltileri tespit etmek ve profil çıkarmak olanaksızdır. Bu nedenle gölgelendirme yöntemi modern haritacılıkta yardımcı bir yöntem olarak kullanılır.
Kullanım Amaçlarına Göre Haritalar
Her haritanın hazırlanış amacı farklıdır. Değişik özellikler dikkate alınarak hazırlanan
haritalar, kullanım amaçları açısından farklı isimler alır. Örneğin iklim bölgeleri
haritası, toprak haritası, maden haritası, fiziki haritalar, nüfus haritası vb.
[IMG]http://tbn0.google.com/images?...er.net/cografya/images/haritafiziki.jpg[/IMG] [IMG]http://tbn0.google.com/images?...er.net/cografya/images/haritasiyasi.gif[/IMG] [IMG]http://tbn0.google.com/images?...ografya/turkiyemiz/kitaptaki-harita.gif[/IMG]
Fiziki harita siyasi harita beşeri harita
• Fiziki Haritalar:Yeryüzü şekillerinin yükselti ve eğim gibi özellikleri ve dağ,ova, plato gibi yer şekillerinin dağılışını gösteren haritalardır. Bir yerin yükseltisi ancak fiziki haritalardan bulunabilir.
• İdari ve Siyasi Haritalar: Ülkelerin siyasî sınırlarını veya idari birimlerini (bölge, il, ilçe) gösteren haritalardır.
• Beşerî ve Ekonomik Haritalar: Nüfus miktarı, yoğunluğu ve dağılışını, göçleri, tarım ürünleri ve miktarını, sanayi, yeraltı kaynakları, turizm değerleri olan alanların dağılışını gösteren haritalardır.
• Özel Haritalar: Belirli bir konu için özel olarak hazırlanan ve sadece konunun
uzmanları veya ilgilileri tarafından kullanılan haritalardır ve belirli bir meslek grubuna hitap eder. Jeoloji, Toprak, Ulaşım, Orman haritaları gibi. Örneğin jeoloji haritası sadece bu işle uğraşan araştırmacılar için gereklidir.
