Bati Edebiyat Akımları - 2

YUNAN EDEBİYATI



Coğrafi sınırları Batı Anadolu, Ege adaları ve bugünkü Yunanistan olarak belirlenebilecek Eski Yunan Edebiyatı, MÖ 9. yy’dan MS 2. yy’a kadar dünya ede-biyatının ilk aşamasını oluşturur.



Sanatçının “akıl yoluyla güzellikler yaratma”, bu dönem edebiyatının dayandığı temel ilkedir.



Yunan edebiyatında özellikle epik şiir (destan), didaktik şiir, pastoral şiir ( kır şiiri ),tragedya, komedya, fabl ( masal ), tarih, biyografya, söylev felsefe türlerinde eserler verilmiştir.





1. DÖNEM : ( MÖ 9. ve 8. yüzyıllar )

DESTAN ÇAĞI

Bu dönemde yetişen Homeros ( MÖ 9. yüzyıl ), Yunan edebiyatının olduğu kadar bütün dünya edebiyatlarının da en eski ve en büyük destan şairidir.



HOMEROS ( MÖ 9. yüzyıl ): (DESTAN)

İLYADA, ODEYSSEİA

İlyada, MÖ 1200civarında Yunanlılarla Troyalılar ( Truvalılar ) arasında olduğu bilinen savaşa dairdir. Savaşın çıkış nedeni, Truva’ya gidiş ve çarpışmalar hakkındadır.



Homeros, bu iki destanı halk arasından derleyip kendi hayal gücüyle besleyerek düzenleyip yazmıştır. ( Bazı kaynaklar, günümüzde bilinen metnin, daha sonra, (6. yüzyılda) bir şairler kurulu tarafından halk arasından derlenip, Homer’in metnine uygun olarak yeniden yazıldığını belirtir.

HESİODOS ( MÖ 8. yüzyıl ): (DESTAN)

COSMOS, TANRILARIN YARATILIŞI,

2. DÖNEM : ( MÖ 7. ve 6. yüzyıllar )

ARKAİK ÇAĞ

Bu dönemde özellikle lirik şiir ve fabl türleri gelişmiştir.

ALKAİOS ( MÖ 7. yy ) : LİRİK ŞİİR



SAPPHO ( MÖ 7. ve 6. yy ) : İlk Yunan kadın şairidir. Lirik aşk şiirleri yazmıştır.



ANAKREON ( 6. YY ) : LİRİK ŞİİR



AİSOPOS ( MÖ 6. yy ) : Manzum hayvan masallarının

( FABL ) dünyadaki ilk ustası olara bilinir.

3. DÖNEM : ( MÖ 5. ve 4. yy )

KLÂSİK ÇAĞ

AİSKHYLOS ( MÖ 5. yy ) : TRAGEDYA

AGEMEMNON, ZİNCİRE VURULMUŞ PROMETEUS …



SOPHOKLES ( MÖ 5. yy ) : TRAGEDYA

KRAL OİDİPUS, ANTİGONE, ELEKTRA…



EURİPİDES ( MÖ 5. YY ) : TRAGEDYA

ANDROMAKHE, HİPPOLYTOS, İPHİGENİA AULİS’TE



HEREDOTOS ( MÖ 5. yy ) : TARİH



THUKYDİDES ( MÖ 5. yy ) : TARİH



KSENOPHON ( MÖ 4. yy ) : TARİH



DEMOSTHANES ( MÖ 4. yy ) : SÖYLEV



SOKRATES ( MÖ 5. yy ) : Akılcı felsefenin kurucusudur.



PLATON/EFLATUN ( MÖ 5.VE 4. yy) : Sokrates’in öğrencisidir. “DEVLET” adını verdiği didiktik eserinde hocası Sokrates’in düşüncelerine de yer vererek devlet ve toplum, toplum yönetimi, ruh, ölümsüzlük, bilgi teorileri gibi konuları işler. Ayrıca KANUNLAR adlı eseri de vardır.



ARİSTOTELES ( MÖ 4. yy ) : Eflatun’dan da dersler alan Aristoteles, felsefe tarihinin kurucusu sayılır

4.DÖNEM : ( MÖ 3. ve 2. yy )

İSKENDERİYE ÇAĞI

İskender’in ölümünden sonra İskenderiye bir kültür merkezi haline gelmiş, büyük kitaplıklar kurulmuş, en ünlü bilgin ve sanatçılar davet edilmiştir. Bu dönemde özellikle filoloji gelişmiştir.



5. DÖNEM : ( MÖ 2. yy – MS 2. yy )

YUNAN – LÂTİN ÇAĞI

Bu dönem Yunan edebiyatının gerileme dönemidir.



LÂTİN EDEBİYATI



MÖ 2. yy’ın ortalarına doğru Yunanistan Romalıların siyasal egemenliği altına girince Lâtin Edebiyatı’nın ilk ürünleri Yunan Edebiyatı’nın etkisi altında oluşmuştur. Lâtin yazarları, eserlerini Yunanlı yazarları örnek alarak oluşturmuşlardır.